Voorzitter, leden van de Raad,

In zekere zin is deze begroting het politieke testament en tevens een verantwoording van de verrichtingen van deze coalitie. De inleiding op de begroting getuigt daarvan. Hierin wordt teruggekeken naar de ambities van deze coalitie bij aanvang en naar de realisatie daarvan. Met gepaste trots noemt het college de solide begroting, maar vooral de investeringen die gedaan zijn met en voor de dorpen, of zoals het college dit benoemt (ik citeer)“de gemeenschappen zelf.” Op de keper beschouwd, is dit een ietwat wonderlijke aanduiding. Wie of wat is de lokale overheid eigenlijk anders, dan ‘de gemeenschappen zelf?’ Door de lokale overheid te plaatsen tegenóver de groepen inwoners, benadruk je immers zelf de kloof, die we zeggen te willen bestrijden en die er eigenlijk ook niet zou hoeven en moeten zijn. De gemeente is –en dat zegt mijn fractie hier niet voor het eerst- de uitdrukking van de gemeenschap, in feite de gemeenschap zelf via evenredige vertegenwoordiging. Dat die kloof desondanks zo ervaren wordt, heeft de overheid overigens grotendeels aan zichzelf te danken. Te lang is vastgehouden aan de belangen van de markt; vanuit het adagium: ‘gaat het de markt goed, gaat het iedereen goed,’ zijn grote groepen burgers simpelweg ‘vergeten’.

En hier komen we wellicht bij de belangrijkste verworvenheid van deze coalitie; op een aantal terreinen is geprobeerd –met succes- de mensen in Peel en Maas weer het gevoel terug te geven, dat democratie -het samen regeren-, langzaamaan weer beleefd wordt in het dagelijks leven. Het nadenken en vormgeven van de eigen leefomgeving, de pilot Hulp in de Huishouding door de dorpen zelf –een opzet die uniek is in Nederland- de initiatieven rondom sportfaciliteiten, in Koningslust de gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen voor de eigen basisschool, het zich verantwoordelijk voelen van ondernemers in Peel en Maas voor het bieden van een werkplek aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, het instellen van de Sociale Raad; het zijn mooie voorbeelden van het terugnemen van het Samen Leven in onze gemeente, in plaats van het afwachtende ‘KLANT-DENKEN’ van een aantal jaren geleden.

Voordat u nu denkt dat u inmiddels in het Paradijs bent beland, -dat Paradijs is hier in Nederland voorbehouden aan de grote ondernemingen die belasting willen ontlopen- :we zijn er nog lang niet. Zolang er een steeds grotere kloof groeit tussen arm en rijk, hoog- en laag opgeleid, er grote verschillen zijn in kansrijkheid in het onderwijs, tussen mensen met met een vaste baan en zij die het moeten stellen met een flexbaan, mensen die prettig kunnen wonen en zij die nauwelijks een betaalbare woning kunnen vinden, is de democratie een wankele evenwichtsbalk.

We zullen als samenleving ook de sociaal-economische en sociaal-culturele kloven moeten dichten, tegenstellingen moeten overbruggen door met elkaar in dialoog te treden, door empathie op te brengen voor groepen die ervaren of op z’n minst van mening zijn dat ze niet gehoord worden. In Peel en Maas proberen we dit op lokale schaal en die ambitie zou ook de volgende coalitie moeten overnemen in woord en daad.

Voorzitter, een ambitie die mijn fractie echt mist in het testament bij de begroting, gaat over de kwaliteit van ons buitengebied, nog liever: de kwaliteit van onze leefomgeving in het buitengebied.

We staan in de wereld voor essentiële uitdagingen op het gebied van natuur en milieu.

Aan de stijging van de temperatuur zal een halt moeten worden toegeroepen en onze biodiversiteit holt achteruit. Het gebruik van glyfosaten en neo-nicotinoïden vervuilt de bodem, roeit insecten uit, – waaronder vooral de bijen- en veroorzaakt zo een achteruitgang van de vogelstand. Het enorme gebruik van bestrijdingsmiddelen zorgt ervoor, dat als men de richtlijnen van het Voedingscentrum volgt, je dagelijks wel 20 verschillende bestrijdingsmiddelen binnenkrijgt.

Daarnaast wordt het steeds duidelijker dat de uitstoot van ammoniak en fijnstof door veeteeltbedrijven onze gezondheid schaadt. De kwestie van de grootschalige mestfraude –onze fractie heeft daar enkele maanden geleden al eens vragen over gesteld- maakt deze kwestie nog nijpender. Zelfs de Provincie begint zorgen te maken over deze problemen.

Ook de agrarische sector zelf wordt zich meer en meer bewust van deze problematiek. Hier speelt echter mee, dat bedrijven niet zomaar over kunnen stappen naar milieuvriendelijke teelt en veehouderij, zoals bijvoorbeeld het project ‘Kipster’ in Oirlo. Daarvoor is geld en expertise nodig. In welke mate kan Peel en Maas gebruik maken van het kennisnetwerk op Greenport, om samen met de provincie hier in de regio een nieuwe ‘agrarische revolutie’ te laten plaatsvinden? Is de portefeuillehouder bereid om de ambitie van een duurzame, kleinschaliger, maar hoogwaardige agrarische productie over te nemen?

Delen de fracties en het college de ambitie om in 2030 een klimaatneutrale gemeente zijn?

Overigens zullen veel boeren in de komende jaren stoppen: dan ligt verloedering van het buitengebied op de loer; ook hierover zullen we samen moeten nadenken, of we willen of niet. Graag horen wij van het college en de overige fracties of zij onze zorgen omtrent natuur, milieu en de agrarische sector delen en welke oplossingsrichtingen zij in de toekomst zien. Dit geldt niet alleen voor de agrarische bedrijvigheid; het geldt voor de economie in z’n geheel, voor de productie en de consumptie. Als ergens een transformatie nodig is, dan is het op het terrein van onze huidige economie van de permanente groei op een eindige aarde. Dat is een wereldomvattend vraagstuk, maar de allesomvattendheid ervan biedt juist mogelijkheden om dit vraagstuk ook dichtbij in de eigen omgeving aan te pakken. Het is een mooie uitdaging om als raad daarvoor een plan de campagne te ontwikkelen. Zijn de overige fracties het daarover met ons eens?

Om bewustwording onder onze burgers te bevorderen is het belangrijk dat we inzetten op klimaateducatie. Positief is dan ook dat er in deze begroting hiervoor een bedrag van € 25.000 wordt uitgetrokken. Wel vragen wij ons af, waar de post ‘Groenbeheer’ is gebleven en wat de uitgangspunten zijn van dit beheer. Zorgen wij als gemeente hierbij voor groene onkruidbestrijding? Bevorderen wij biodiversiteit in de bermen bijvoorbeeld? Denken wij als gemeente na over iets simpels als bijvoorbeeld het bladerdek en hoe dit in te zetten als voedsel voor insecten? Graag hierop een antwoord van de verantwoordelijke portefeuillehouder.

Een goed woon- en leefklimaat in Peel en Maas betekent ook dat we moeten kijken naar onze oudere bestemmingsplannen.. Niet alleen oog hebben voor nieuwbouw en uitbreidingen maar ook oog voor bestaande situaties. Daarnaast moet er ruimte zijn voor groepen burgers die als collectief nieuwe woonvormen willen realiseren. Nu het college heeft laten weten, hiervoor de ruimte vinden, door 100 extra woningen te kunnen laten realiseren, komt ook dit dichterbij. Voorwaarde wat onze fractie betreft is dan wel, dat dit de leefbaarheid, de vitaliteit juist in de kernen ten goede komt.

Om oudere wijken in de kernen aantrekkelijk te houden, zullen deze op termijn ook energieneutraal en duurzaam omgebouwd moeten worden. Dit vergt beleid en dat dienen we op vrij korte termijn te ontwikkelen, juist om te voorkomen dat in de kernen leegstand ontstaat. Een heldere woonvisie, gekoppeld aan onze kernwaarden, zien wij dan ook graag in het voorjaar tegemoet.

Overigens, nu we het toch over wonen hebben: in de begroting staat een bedrag opgenomen voor een contactfunctionaris huisvesting tijdelijke werkgevers. Nog afgezien van de opmerking in de toelichting, dat de voltallige raad dit zou hebben ‘aangegeven’ het volgende: zoals onze fractie dit leest, is het college van plan om via deze functionaris werkgevers en huisvesters met elkaar te verbinden. Kan de portefeuillehouder aangeven wat hij hiermee precies bedoelt? Nog meer campingplaatsen aanwijzen? Het bouwen van tijdelijke woningen als uitvloeisel van ons huidige beleid? Overigens: wanneer gaat de Berckt haar pilotstatus effectueren? Blijven we de situatie daar gedogen?

En tot slot: is het de bedoeling, dat er in de nabije toekomst nog veel meer buitenlandse werknemers voor tijdelijke contracten hierheen worden gehaald?

Is het college het met ons eens, dat zekere, vaste banen een veel grotere en duurzame economische basis zouden vormen voor onze regio en dat we daar als regio veel meer op zouden moeten koersen?

Voorzitter, de fractie PvdA/GroenLinks heeft in de beschouwing een aantal vragen en ambities opgeroepen, waar we in Peel en Maas nu en in de nabije toekomst samen over na moeten denken. Intussen zijn wij gepast tevreden over de stappen die dit college tot nu toe gezet heeft. Hiervoor de complimenten; laat deze complimenten meteen een aansporing zijn voor het volgende gemeentebestuur om verder te gaan op deze weg. 

Zoals altijd danken wij de organisatie voor deze overzichtelijke en in klare taal geschreven begroting.