Raf Janssen, wethouder voor PvdA/GroenLinks in het college van de gemeente Peel en Maas, komt wekelijks veel mensen en omstandigheden tegen. Per week pikt hij er een uit om er, terugblikkend, even bij stil te staan.

Donderdag 8 mei 2014 was een gedenkwaardige dag voor de politiek van de gemeente Peel en Maas. Het nieuwe college van B&W werd geïnstalleerd. Op zich is dat niets bijzonders. Dat gebeurt minimaal iedere 4 jaar na gemeenteraadsverkiezingen. Het feit dat het CDA geen deel uitmaakt van het nieuwe college, maakt deze dag tot een gedenkwaardige. Het CDA en zijn voorganger, de KVP, hebben in deze regio steeds de dienst uitgemaakt. Ze waren steevast de grootste partij en dat zijn ze nog steeds in Peel en Maas. Niet qua zetels, want de fractie Lokaal Peel en Maas heeft evenveel zetels, maar wel qua behaalde stemmen. Op basis van die eerste positie heeft het CDA jarenlang politieke zaken naar zijn hand kunnen zetten. Jarenlang inderdaad, maar dit jaar niet. En dat is gedenkwaardig.

Deze gang van zaken tekende zich al af, meteen na de verkiezingsuitslag. Lokaal Peel en Maas en de twee andere kleinere lokale groeperingen boekten een grote overwinning. De VVD boekte een kleine winst, niet in zetels, maar wel in stemmen. De PvdA/GL verloor 1 zetel. Het CDA was echter de grote verliezer: van 12 naar 9 zetels. Daarmee werd Lokaal Peel en Maas even groot als het CDA: ook 9 zetels. Een door het CDA aangevraagde hertelling van de stemmen bracht daarin geen verandering. Het CDA had wel meer stemmen gekregen, maar bij het verdelen van de zetels maakte dat geen verschil: allebei 9!

Desgevraagd heb ik meteen in het openbaar kenbaar gemaakt dat PvdA/GL vond dat dit keer Lokaal Peel en Maas het voortouw zou moeten nemen bij het tot stand brengen van een nieuwe coalitie. Daags erna bij het uitslagenontbijt op de lokale TV heb ik duidelijk aangegeven wat wij van de uitslag vonden: als PvdA/GL kunnen wij ons geen college voorstellen waarvan Lokaal Peel en Maas geen deel uitmaakt; de keuze is aan Lokaal Peel en Maas: ofwel je vormt samen met het CDA een grote coalitie (18 zetels van de 27) ofwel je vormt met VVD en PvdA/GL een stevige coalitie (15 zetels van de 27). Lokaal Peel en Maas heeft het initiatief naar zich toegetrokken, heeft met alle partijen gesproken en heeft een afgewogen keuze gemaakt om in eerste instantie te verkennen of een coalitie met VVD en PvdA/GL tot de mogelijkheden behoorde. Die drie partijen zijn het in goed overleg met elkaar eens geworden. Er is een open coalitieakkoord opgesteld, dat nader uitgewerkt wordt in dialoog met burgers. Daarmee stond het CDA buiten spel. Uiteraard is dat zuur voor een partij die tot nu toe altijd bestuurders heeft mogen leveren en ook goede bestuurders heeft geleverd. Maar ja, het CDA heeft de democratische besluitvorming dit keer verloren. Andere partijen hebben dat zo vaak meegemaakt en die hebben intussen geleerd hun democratisch verlies te nemen. Het CDA moet zich die kunst en kwaliteit kennelijk nog eigen maken.

In plaats van zich intern af te vragen hoe het heeft kunnen gebeuren dat de andere partijen het CDA buiten spel hebben gezet, gaat het CDA andere partijen daarvan de schuld geven en daarvoor straffen. Een van die partijen zijn wij, de PvdA/GL. Bij de installatie van het nieuwe college kwam het CDA met een merkwaardig verwijt aan VVD en PvdA/GL. Deze partijen hadden in de ogen van het CDA Lokaal Peel en Maas niet moeten ontvangen voor een gesprek over het vormen van een coalitie. De PvdA/GL en de VVD hadden Lokaal Peel en Maas naar het CDA moeten sturen, omdat die zoveel stemmen had gekregen. Al die mensen stonden nu buiten spel, omdat wij in de ogen van het CDA onze democratische plicht niet gedaan hadden. En daarom had het CDA besloten om de wethouders kandidaten van VVD en PvdA/GL niet te steunen en blanco te stemmen. Kennelijk bij wijze van straf. Eén lid van de CDA-fractie negeerde het fractiebesluit en stemde toch voor mij als kandidaat-wethouder. Een beginnersfoutje? Of een eerste bezonnen zwaluw die ook bij het CDA een nieuwe lente en een nieuw geluid aankondigt? Ik hoop het laatste.

Maar hoe het ook zij, ik wil me niet onttrekken aan de vraag of het CDA een punt had. Was het bestraffings-blanco terecht? Hadden wij als kleine partijen Lokaal Peel en Maas de deur moeten wijzen en naar het CDA moeten sturen? Het CDA vindt dat kennelijk echt. Zo’n merkwaardige opvatting kan alleen ontstaan in een denkklimaat waarin heel de wereld bekeken wordt vanuit de partijbelangen van het CDA en vanuit het machtsdenken dat die partij nog steeds eigen is. Als kleine partijen willen we toch niet in de gemeenteraad komen om het CDA aan de macht te helpen of te houden. Wij zijn politiek actief omdat we bepaalde idealen hebben, omdat we een samenleving nastreven die goed is, niet alleen voor de mensen die op ons gestemd hebben, maar voor alle inwoners van Peel en Maas, ook voor degenen die op het CDA gestemd hebben. Inhoudelijk zijn de meningsverschillen tussen de partijen helemaal niet zo groot. Dat zegt het CDA zelf ook. Het getuigt van verongelijkte arrogantie dat je dan niet steun wilt betuigen aan bestuurders van twee partijen waarmee je de afgelopen jaren hebt samengewerkt en die nu toevallig deelnemen aan een coalitie die met een beleid komt waarin ook het CDA zich inhoudelijk kan vinden. Ik kan nog volgen dat een partij zegt, ik stem niet op de kandidaat-wethouders omdat het niet onze coalitie is. Die redenering kan ik volgen. Maar wel de kandidaten steunen van de grootste coalitiepartij en de kandidaten van de twee kleine coalitiepartijen niet, omdat die de grootste coalitiepartner niet naar het CDA hebben gestuurd…… daar kan ik de logica niet van volgen. Dat kan ik alleen zien als een bestraffing. Met de grote broer wil je kennelijk geen ruzie, maar de twee kleintjes durf je wel aan te pakken! Deze overigens niet helemaal vlekkeloos verlopen strafexpeditie tegen twee kleine partijen die de euvele moed hebben gehad zich niet te laten leiden door de partijbelangen van het CDA, getuigt niet van politieke volwassenheid. Het is een voorbeeld van politieke arrogantie waarvan de nieuwe coalitie afstand neemt en waarvan het CDA zich de komende jaren moet zien te bevrijden.